بخش پژوهش

در متون اسلامی نظارت عمومی و امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه همگانی است که شامل نظارت مردم بر مسئولان نیز می‌شود. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که نقش نظارت عمومی در پیشگیری از جرایم مسئولان چیست؟ حاصل یافته‌های این پژوهش توصیفی تحلیلی آن است که تذکرات، نباید با مصالح عمومی منافات داشته باشد یا آبروی مسئولان را در خطر بیندازد؛ مگر این‌که چاره‌ای جز افشاگری نباشد. این دو فریضه مهم، وجوبشان توصلی و کفایی است؛ وجوبشان دارای شرایطی است که گاهی به‌صورت فردی و گاهی به‌صورت جمعی امکان‌پذیر است وگرنه ساقط است. در مواردی، نظارت عمومی ضمن این‌که پیشگیری از جرایم است نوعی مجازات نیز محسوب می‌شود. لازم نیست مقام آمر و ناهی از مأمور و منهی بالاتر باشد و امر و نهی با لحن آمرانه و ناهیانه باشد.

یکی از فرایض الهی که در قرآن کریم به آن تصریح شده و نقش بسیار مهمی در جامعه اسلامی دارد، امر به معروف و نهی از منکر است. اگر فرهنگ ملتی بر این استوار شد که در آن خوبی‌ها ترویج و از بدی‌ها جلوگیری شود، به‌یقین آحاد مردم به معروف گرایش یافته و از منکر اجتناب می‌کنند، نتیجه چنین فرهنگی کاهش چشمگیر اختلافات است و از‌این‌رو جنبه بازدارندگی نسبت به جنایات و جرم‌ها دارد. در این مقاله به جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در پیشگیری از جرم به‌لحاظ سیاسی و اجتماعی و تربیتی، پرداخته شده است. هدف آن،‌ نشر و ترویج جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی برای پیشگیری از جرم و جنایات به‌عنوان وظیفه آحاد مردم است. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش تحلیلی و توصیفی می‌توان به نقش و تأثیر مستقیم فریضه امر به معروف و نهی از منکر در پیشگیری از جرم و مفاسد اشاره کرد که آیات قرآن و روایات متعدد و اقوال فقها و نظر جامعه‌شناسان مؤیّد آن است.

غیبت از جمله محرّمات و موضوعات مشهور فقهی است که فقها در باب مکاسب محرّمه به تفصیل و تبیین آن پرداخته‌اند. غیبت یعنی در غیاب و عدم حضور شخص، عیب او که خداوند آن را مخفی کرده است، بیان شود، به‌گونه‌ای که صاحب عیب از اظهار آن ناراحت شود. کاسبی از راه غیبت به این صورت است که مثلاً سخنران یا نویسنده‌ای در قبال دریافت مبلغی، دیگری را مفتضح و عیب مستور و مخفی او را برملا سازد. فقها در مسأله غیبت مباحث مختلفی را بیان کرده‌اند که یکی از این مباحث مهم و مبتلی‌به این است که آیا قصد انتقاص (قصد تحقیرکردن و کوچک‌شمردن غیبت‌شونده) در تحقّق غیبت شرط است یا نه؟ به عبارت دیگر آیا قصد انتقاص جزء مقوّمات غیبت است یا نه؟

انسان‌‌های پوچ و بی‌ایمان خودکشی می‌کنند!

به همت معاونت پژوهش مؤسسه، در روز پنجشنبه 15 دیماه 1401 در موسسه دارالثقلین امام عصر(عج) کرسی نظریه پردازی با عنوان «واکاوی فقهی ارزش زمانی پول» برگزار گردید. ارائه دهنده این کرسی حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدتقی تولمی و ناقد آن جناب حجت الاسلام و المسلمین استاد احمد رضا صفا و دبیر علمی جناب آقای عباس صفائی حائری بودند.